AA muhabirinin derledii bilgiye gre, Osmanl dneminde, Avrupa’da buhar gcnn demir yollarnda kullanlmaya balanmasndan 26 yl sonra 1856’da demir raylarla tanld. Trk demir yolu serveni, bir ngiliz irketine verilen imtiyazla 169 yl nce 130 kilometrelik zmir-Aydn hattnn temelinin atlmasyla balad.
Osmanl dneminde toplam 8 bin 619 kilometre demir yolu yaplrken, bunun 4 bin 136 kilometrelik ksm bugnk snrlar iinde kald. Bu hatlarda saatte yaklak 40 kilometre hza kabilen buharl trenler hizmet veriyordu. Daha sonra bunlarn yerini ortalama 60 kilometre hz yapabilen konvansiyonel trenler ald.
– DEMR ALARIN “ALTIN AI”
Cumhuriyet’in ilk yllarnda demir yolu yatrmlarna verilen nem, “Demir alarla rdk ana yurdu drt batan” dizeleriyle Onuncu Yl Mar’na da yansd. Bu dnem Trk demir yollar tarihinde “altn a” olarak nitelendirildi. 2. Dnya Sava’na kadar byk bir hzla srdrlen demir yolu yapm, sava nedeniyle 1940’lardan sonra yavalad.
1923-1950 yllarnda 3 bin 764 kilometrelik demir yolu yapld. Trkiye’de 1950 sonrasnda ise kara yolu yatrmlar hz kazand. Bu politikann sonucu olarak 1951-2003 dneminde yllk ortalama sadece 18 kilometre demir yolu yaplabildi.
– TRKYE HIZLI TREN ALARIYLA DONATILIYOR
Demir yollarnda 2003 sonras yeni bir dneme girildi. Ankara merkez olmak zere stanbul-Ankara-Sivas, Ankara-Afyonkarahisar-Uak-Manisa-zmir, Ankara-Konya koridorlarn kapsayan ekirdek yksek hzl demir yolu ann oluturulmas ncelikli hedef olarak belirlendi.
Yksek hzl ve konvansiyonel yol yapmnn yan sra Cumhuriyet ncesi ve sonrasnda yaplan demir yollarnda ana hatlarn tamam yenilendi.
Yollar yenilenirken evre dostu elektrikli ve hat kapasitesini artran sinyalli hatlara dntrlmesine de arlk verildi. 2002’de 2 bin 505 kilometre olan sinyalli hatlar yzde 221 artla 8 bin 46 kilometreye, 2 bin 122 kilometre olan elektrikli hatlar yzde 243 artla 7 bin 274 kilometreye ulat.
Trkiye, projelerin hayata geirilmesi sonucu hzl trenlerle de bu dnemde tant. lk YHT, 2009’da Ankara-Eskiehir hattnda hizmete alnd. Saatte 250 kilometrelik hzla iletilmeye balanan hatta, seyahat sresi 1 saat 30 dakikaya dt.
YHT’ler daha sonra Ankara-Konya, Ankara-stanbul (Pendik) ve stanbul-Konya, Ankara-Sivas hatlarnda da hizmet vermeye balad.
Trkiye’nin drt bir yan, hzl tren (HT) ve YHT hatlaryla birbirine baland. u ana kadar 2 bin 251 kilometre YHT hattnn yapm tamamland, 3 bin 776 kilometrelik kesimde ise YHT ve HT hattnn inas devam ediyor.
– EHR RAYLI SSTEM PROJELER
lkenin drt bir yan demir alarla rlrken TCDD’nin kent ii toplu tamaclnda rayl sistemin gelitirilmesi iin yerel ynetimlerle ibirlii yapmasyla nemli projeler de hayata geirildi.
stanbul’un ulam sorunu asndan nemli projelerden Marmaray ile Asya-Avrupa ktalar denizin altndan modern demir yolu sistemiyle birbirine baland.
Marmaray Boaz Tp Geii ve Bak-Tiflis-Kars Demir Yolu hatlarnn ardndan Gebze-Halkal banliy hatlarnn da hizmete girmesiyle Pekin’den Londra’ya kadar kesintisiz demir yolu ulam mmkn hale geldi.
Ankara’da BAKENTRAY, zmir’de ZBAN ve Gaziantep’te GAZRAY hizmet vermeye balad.
– YERL VE MLL RETMLE AR-GE’YE BYK NEM VERLYOR
Sz konusu demir yolu projeleri uygulamaya alnrken ayn zamanda yerli ve milli retim ile AR-GE almalarna da byk nem veriliyor.
Yerlilik oran lokomotiflerde yzde 51’in, vagon retiminde ve demir yolu yapmlarnda da yzde 90’n stne kt.